اختلال تعادل در بیماران پارکینسون یکی از علائم مهم و اغلب ناتوان کننده است بطوری که تخمین زده می شود که تا ۸۰٪ از بیماران PD در دوره ای از بیماری خود مشکلات تعادلی را تجربه می کنند. این عدم تعادل نه تنها بر فعالیتهای روزانه تأثیر میگذارد، بلکه خطر افتادن را نیز بهطور چشمگیری افزایش میدهد، که یک نگرانی عمده برای سلامتی افراد مبتلا به پارکینسون است.
حفظ تعادل یک شاهکار پیچیده است که از طریق همکاری یکپارچه سیستم های مختلف در بدن ما به دست می آید. سیستم عصبی، به ویژه عقده های قاعده ای، نقش مهمی در ادغام اطلاعات حسی از گوش داخلی (سیستم دهلیزی)، بینایی، و ماهیچه ها و مفاصل (حس عمقی) ایفا می کند تا دائما وضعیت بدن خود را تنظیم کند و مرکز ثقل ما را در یک راستا نگه دارد.
بیماری پارکینسون این فرایند تعادل پیچیده را مختل می کند. مشخصه PD، تخریب نورون های تولید کننده دوپامین در جسم سیاه، بخشی از عقده های پایه است. این کاهش دوپامین به ارتباط صاف بین مغز و بدن لطمه وارد کرده و بر نحوه کنترل حرکات و حفظ تعادل ما تأثیر می گذارد.
سقوط یک نگرانی عمده برای افراد مبتلا به پارکینسون است. ترکیبی از مشکلات تعادلی، ناهنجاری های راه رفتن و کاهش رفلکس ها، احتمال افتادن آنها را افزایش می دهد. سقوط می تواند منجر به آسیب های جدی مانند شکستگی شود که می تواند به طور قابل توجهی بر تحرک و استقلال تأثیر بگذارد. ترس از زمین خوردن می تواند به یک بار روانی قابل توجه تبدیل شود که منجر به انزوای اجتماعی، کاهش سطح فعالیت و کاهش رفاه کلی می شود.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی در شمال غرب تهران
اختلال تعادل در بیماران پارکینسون چگونه رخ می دهد؟
- کاهش کنترل تعادل خودکار: در افراد سالم، تنظیم تعادل به صورت خودکار و ناخودآگاه است. با این حال، در PD، با اختلال عملکرد گانگلیون پایه، مغز تلاش می کند تا این تنظیمات خودکار را انجام دهد. این امر حفظ تعادل را به تلاشی آگاهانه تبدیل می کند که نیاز به توجه و تمرکز مداوم دارد و منجر به خستگی و مشکل در انجام چند کار می شود.
- بی ثباتی وضعیتی: بی ثباتی وضعیتی به دشواری در حفظ وضعیت ایستاده اشاره دارد. بیماران مبتلا به PD اغلب حالت خمیده، با پایه حمایت باریک (پاها به هم نزدیکتر) از خود نشان می دهند. این تغییر وضعیت باعث می شود که آنها حتی در برابر اختلالات خارجی جزئی که ممکن است باعث افتادن شوند، مستعدتر شوند.
- اختلالات راه رفتن: مشکلات تعادل اغلب به صورت ناهنجاری راه رفتن در پارکینسون ظاهر می شود. این شامل:
- برادیکینزی: کندی حرکت، که منجر به کوتاه شدن گامها و گامها به هم زدن میشود.
- کاهش چرخش بازو: چرخش کمتر بازو به مشکلات تعادل کمک می کند.
- یخ زدن حین راه رفتن: دوره های ناگهانی ناتوانی در شروع یا ادامه راه رفتن علیرغم قصد حرکت. این می تواند به ویژه خطرناک باشد زیرا می تواند بدون هشدار به زمین خوردن منجر شود.
- راه رفتن غیرطبیعی: گام های کوچک و سریع همراه با احساس عجله که توقف ناگهانی را دشوار می کند و خطر سقوط را افزایش می دهد.
- اختلالات حسی: PD همچنین می تواند بر سیستم های حسی مانند بینایی و حس عمقی تأثیر بگذارد که برای تعادل بسیار مهم هستند. کاهش حدت بینایی یا اختلال در حس موقعیت بدن در فضا، حفظ تعادل را پیچیده تر می کند.
روشهای مدیریت و درمان
چندین استراتژی می تواند به مدیریت اختلال تعادل در بیماران پارکینسون و کاهش خطر سقوط کمک کند:
داروها: لوودوپا، داروی اصلی برای PD، می تواند برخی از جنبه های تعادل، به ویژه سفتی عضلانی را بهبود بخشد. با این حال، اثربخشی آن بر تعادل میتواند به مرور زمان کاهش یابد، و به همه دلایل زمینهای مشکلات تعادل نمیپردازد.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی نقش حیاتی در مدیریت اختلالات تعادلی در PD دارد. یک متخصص فیزیوتراپی در منزل می تواند یک برنامه تمرینی شخصی ایجاد کند که بر بهبود قدرت، انعطاف پذیری، هماهنگی و راه رفتن تمرکز دارد. ورزش هایی مانند تای چی و تمرینات تعادلی می توانند به ویژه مفید باشند.
کاردرمانی: متخصصان کاردرمانی در منزل می توانند به شناسایی و رسیدگی به خطرات سقوط در محیط خانه کمک کنند. آنها میتوانند تغییراتی مانند نصب میلههای دستگیره، بهبود نور، و حذف آشفتگیها برای ایجاد فضای زندگی امنتر را پیشنهاد کنند.
وسایل کمکی: عصا، واکرها و ویلچرها می توانند در صورت نیاز حمایت و پایداری بیشتری را ایجاد کنند.
برنامه های پیشگیری از سقوط: این برنامه ها ورزش، آموزش عوامل خطر سقوط و استراتژی هایی برای کاهش خطر سقوط را ترکیب می کند.
