اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات نوعی تغییر شکل غیر طبیعی در ستون فقرات است که با انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات مشخص می شود و در دو نوع مادرزادی و اکتسابی رخ می دهد.
ستون فقرات در افراد مبتلا به این ناهنجاری مستقیم نبوده و به یک یا هر دو سمت انحراف دارد.
این عارضه به صورت ظاهر نامتقارن شانه ها، باسن یا دور کمر قابل تشخیص است ، همچنین ممکن است چرخش مهره های ستون فقرات سبب ایجاد برجستگی در یک سمت بدن شوند.
انحراف جانبی ستون فقرات یکی از شایع ترین دفورمیتی های ستون فقرات است که علاوه بر ایجاد ظاهر نازیبا می تواند منجر به بروز کمردردهای مزمن نیز در فرد شود.
در صورتی که این بیماری به دلایل مادرزادی در هنگام تولد وجود داشته باشد اسکولیوز مادرزادی نامیده می شود و در صورتی که به دلایلی در بزرگسالی رخ دهد از نوع اکتسابی خواهد بود.
این عارضه معمولا در اواخر دوران کودکی و یا اوایل دوران نوجوانی رخ داده و شیوع آن در بین نوجوانان دختر بیش تر است.
در صورتی که این بیماری در حال پیشرفت باشد ممکن است به دیگر ارگان ها بدن همچون قلب ، ریه و کبد نیز فشار وارد کند که در این موارد می تواند بسیار خطرناک باشد.
علائم و عوارض اسکولیوز
علائم قابل مشاهده و ناهنجاری های فیزیکی
۱٫ شانه های ناهموار
ممکن است یک شانه بالاتر از دیگری به نظر برسد. این اغلب یکی از اولین علائم قابل توجه است، به ویژه در کودکان.
۲-کمر ناهموار
کمر ممکن است ظاهری نامتقارن داشته باشد و یک طرف آن بلندتر یا برجسته تر از طرف دیگر باشد.
۳٫ قفسه سینه برجسته
قوز دنده ممکن است در یک طرف بدن ایجاد شود، به ویژه زمانی که فرد به جلو خم می شود. این قوز دنده به دلیل چرخش ستون فقرات باعث بیرون زدگی دنده ها می شود.
۴٫ باسن نامتقارن
یک لگن ممکن است بلندتر یا برجسته تر از دیگری به نظر برسد، که منجر به عدم تعادل در نحوه تناسب لباس یا نحوه ایستادن فرد شود.
۵٫ سر کج شده
به دلیل انحنای ستون فقرات که بر وضعیت بدن تأثیر می گذارد، سر ممکن است خارج از مرکز ظاهر شود یا مستقیماً روی لگن قرار نداشته باشد.
درد و ناراحتی
۱٫ کمر درد
کمردرد یک علامت شایع به خصوص در بزرگسالان است. این ناراحتی ممکن است از خفیف تا شدید متفاوت باشد و بر فعالیت های روزانه تأثیر بگذارد. اغلب به دلیل کشیدگی عضلانی، بی ثباتی ستون فقرات، یا تحلیل دیسک ها و مفاصل است.
۲٫ پا درد
اگر انحنای ریشه‌های عصبی را تحت فشار قرار دهد، می‌تواند باعث درد رادیکولی شود که مانند سیاتیک به پایین پاها تابش می‌کند.
۳٫ اسپاسم عضلانی
اسپاسم عضلانی می تواند به دلیل توزیع نابرابر استرس روی ستون فقرات و عضلات اطراف ایجاد شود.
دیگر علائم اسکولیوز
علائم عصبی
۱٫ بی حسی یا گزگز
فشرده شدن اعصاب نخاعی ممکن است منجر به بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها یا پاها شود.
۲٫ ضعف
در موارد شدید، فشردگی عصب می تواند باعث ضعف عضلانی شود و بر توانایی راه رفتن یا انجام فعالیت های دیگر تأثیر بگذارد.
مشکلات تنفسی
در موارد شدید اسکولیوز قفسه سینه، انحنای ستون فقرات می تواند فضای داخل حفره قفسه سینه را کاهش دهد و منجر به مشکلات تنفسی شود.
۱٫ کاهش ظرفیت ریه
انحنای غیر طبیعی می تواند انبساط ریه را محدود کند و منجر به تنگی نفس و کاهش تحمل ورزش شود.
۲٫ عفونت های تنفسی مکرر
عملکرد محدود ریه می تواند خطر ابتلا به عفونت های تنفسی را به دلیل تهویه ناکافی افزایش دهد.
مسائل قلبی عروقی
اسکولیوز شدید می تواند با فشرده کردن یا جابجایی قلب و عروق اصلی بر عملکرد قلب تأثیر بگذارد.
۱٫ فشرده سازی قلب
انحنای قابل توجه ستون فقرات می تواند بر قلب فشار وارد کند و منجر به عوارضی مانند کاهش برون ده قلبی شود.
۲٫ گردش خون ضعیف
انحنای غیرطبیعی ستون فقرات می تواند جریان خون را مختل کند و منجر به علائمی مانند سردی اندام ها یا خستگی شود.
محدودیت های عملکردی
اسکولیوز می تواند فعالیت های روزانه و کیفیت کلی زندگی را به دلیل درد و کاهش تحرک تحت تاثیر قرار دهد.
۱٫ مشکل در انجام فعالیت های روزانه
کارهایی که شامل خم شدن، بلند کردن یا ایستادن طولانی مدت هستند ممکن است چالش برانگیز شوند.
۲٫ کاهش مشارکت در ورزش
انجام فعالیت های بدنی و ورزش هایی که نیاز به انعطاف و قدرت ستون فقرات دارند ممکن است دشوار باشد.
عوارض ناشی از اسکولیوز شدید
۱٫ پیشرفت منحنی
در موارد شدید، به خصوص اگر درمان نشود، انحنای ستون فقرات ممکن است به مرور زمان بدتر شود.
۲٫ تغییرات دژنراتیو
بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری دژنراتیو دیسک و آرتریت در ستون فقرات هستند.
۳٫ ناپایداری ستون فقرات
انحنای شدید می تواند منجر به بی ثباتی ستون فقرات، افزایش خطر سقوط و آسیب بیشتر شود.
روش های درمان
پزشک و فیزیوتراپیست برای تشخیص این عارضه از روش های و تست های مختلفی استفاده می کند که تست آدامز یکی از رایج ترین آن ها است.
درمان این عارضه با توجه به سن فرد مبتلا و همچنین شدت انحراف ایجاد شده با روش های مختلفی انجام می گیرد.
درمان اسکولیوز در صورت شروع هر چه سریع تر، به خصوص قبل از توقف رشد کودک، تاثیر بهتری خواهد داشت به همین جهت به والدین توصیه می شود تا اقدامات درمانی را برای کودک خود از سنین خردسالی پیگیری کنند.
در صورتی که انحراف ایجاد شده در نتیجه اسکولیوز کمتر از ۱۰ درصد باشد درمان خاصی نیاز نیست ولی فرد مبتلا باید در دوره های منظم شش ماهه از نظر پیشرفت انحراف معاینه شود تا در صورت افزایش میزان انحراف جانبی ستون فقرات اقدامات درمانی و پیشگیرانه انجام بگیرد.
در موارد انحراف کمتر از ۴۵ درجه این عارضه با روش های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی ، ورزش و حرکات اصلاحی و همچنین تجویز بریس قابل درمان است به شرطی که از سن رشد کودک نگذشته باشد.
استفاده از بریس های مخصوص ستون فقرات با نظر پزشک و فیزیوتراپیست در بسیاری از موراد طی چند ماه انحراف ایجاد شده را تا حد زیادی کاهش می دهد.
فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی نیز از جمله موثرترین راهکارها در درمان غیرجراحی انحراف ستون فقرات هستند.
فیزیوتراپیست علاوه بر تنظیم تمرینات ورزشی و آموزش حرکات اصلاحی از تکنیک های درمان دستی نیز برای اصلاح این ناهنجاری بهره می برد.
بهبود تحرک و انعطاف‌پذیری ، بهبود پاسچر ، جلوگیری از پیشرفت انحنای ستون فقرات ، تسریع بهبودی پس از جراحی ، تسکین درد و تقویت عضلات از مهم ترین مزایای فیزیوتراپی برای مبتلایان به این دفورمیتی شایع هستند.
تمرینات قدرتی برای تقویت عضلات پشتی ستون فقرات ، تمرینات کششی برای بهبود دامنه حرکتی ستون فقرات و مدالیته هایی همچون الکتروتراپی و اولتراسوند تراپی از جمله راهکارهای فیزیوتراپی در درمان این ناهنجاری هستند.
درمان انحراف بالای ۴۵ درجه نیز معمولا نیازمند انجام جراحی است.
کلمات مرتبط :
فیزیوتراپی اسکولیوز – فیزیوتراپی در سعادت آباد – فیزیوتراپی در بلوار دریا – فیزیوتراپی در میدان کاج – فیزیوتراپی ستون فقرات – دکتر فیزیوتراپی – دکتر ایمان کمالی حکیم – درمان دستی ستون فقرات – منوال تراپی – فیزیوتراپی سیاتیک – فیزیوتراپی دیسک کمر
