سکته مغزی شایع ترین اختلال نورولوژی است که به دلیل اختلال در خونرسانی به قسمت هایی از مغز و در نتیجه آسیب یا مرگ سلول های مغزی رخ می دهد.
این وضعیت باید بطور اورژانسی تحت درمان قرار بگیرد چرا که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می تواند عوارض جبران ناپذیری برای بیمار به همراه داشته باشد و حتی جان وی را تهدید کند.
عوارض این آسیب مغزی از عوارض خفیف و گذرا مانند تاری دید تا عوارض فلج کننده کامل و یا حتی مرگ بیمار متغیر است و بسته به شدت و میزان آسیب وارد شده به سلول های مغزی متفاوت است.
این عارضه مغزی به عنوان دومین عامل مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان شناخته می شود که سالانه میلیون ها انسان را درگیر عوارض خود می کند.
سکته مغزی یکی از اختلالات مغزی پیچیده است که سبب آسیب مغزی و اختلال در نورون محرکه فوقانی شده و با ضعف یا فلج یک طرفه صورت و بدن مشخص می شود.
عوارض ناشی از این عارضه مغزی شامل اختلالات حرکتی ، اختلالات عملکردی از جمله اختلالات حسی ، اختلالات درکی ، مشکلات بینایی ، اختلال تکلم و بلع غذا و همچنین اختلالات شخصیتی است.
اگرچه احتمال بروز این آسیب مغزی در هر سن و جنسی وجود دارد اما با رعایت نکاتی بخصوص اصلاح سبک زندگی می توان به پیشگیری از بروز این بیماری کمک کرد.
فیزیوتراپی در شمال غرب تهران در کلینیک فیزیوتراپی سعادت آباد نقش مهمی در مدیریت علائم و عوارض این عارضه مغزی دارد.
علائم سکته مغزی
علائم معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شوند و به سرعت بدتر می شوند. در اینجا به تفکیک علائم کلیدی که باید مراقب آنها باشید اشاره شده است:
- ضعف یا بی حسی ناگهانی: این اغلب یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ضعف یا بی حسی در صورت، بازو یا پا می شود. ممکن است فرد برای بالا بردن هر دو دست به طور مساوی تلاش کند یا ممکن است لبخندی آویزان داشته باشد.
- مشکلات گفتار: تکلم نامفهوم، مشکل در یافتن کلمات یا ناتوانی کامل در صحبت کردن، همگی از علائم احتمالی سکته مغزی هستند. ممکن است فرد برای درک آنچه شما می گویید نیز دچار مشکل شود.
- مشکلات بینایی: تاری دید ناگهانی، از دست دادن کامل بینایی در یک یا هر دو چشم، یا دوبینی ممکن است به دلیل سکته مغزی رخ دهد.
- سرگیجه، از دست دادن تعادل یا مشکلات هماهنگی: سکته مغزی می تواند بر تعادل و هماهنگی تأثیر بگذارد و راه رفتن یا ایستادن بدون کمک را دشوار کند. سرگیجه یا احساس ناگهانی سبکی سر نیز می تواند وجود داشته باشد.
- سردرد شدید: سردرد ناگهانی و شدید، به ویژه سردرد همراه با حالت تهوع یا استفراغ، می تواند نشانه سکته مغزی باشد.
- گیجی یا منگی: سکته مغزی میتواند باعث سردرگمی، گیجی یا عدم آگاهی عمومی از محیط اطراف شود. ممکن است فرد گمشده به نظر برسد یا متوجه نشود که چه اتفاقی دارد می افتد.
- تشنج: تشنج، که اختلالات الکتریکی کنترل نشده در مغز است، گاهی اوقات می تواند در طول سکته مغزی رخ دهد.
علل و عوامل خطر
دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد: ایسکمیک و هموراژیک.
سکته مغزی ایسکمیک (۸۷ درصد موارد): این اتفاق زمانی رخ می دهد که لخته خون شریان خونرسانی به مغز را مسدود کند. لخته می تواند در شریان های مغز ایجاد شود (سکته مغزی ترومبوتیک) یا از جای دیگری در بدن حرکت کند (سکته آمبولیک). عوامل خطر سکته مغزی ایسکمیک عبارتند از:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت
- چاقی
- سیگار کشیدن
- فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان قلب نامنظم)
- تنگی شریان کاروتید (تنگ شدن شریان های گردن)
- آپنه خواب
- سابقه خانوادگی سکته مغزی
سکته مغزی هموراژیک (۱۳٪ موارد): این اتفاق زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی ضعیف در مغز پاره شود و خونریزی کند. خون به سلول های مغز فشار می آورد و به آنها آسیب می رساند. عوامل خطر سکته مغزی هموراژیک عبارتند از:
- فشار خون بالا (کنترل نشده)
- آنوریسم (ضعیف شدن دیواره رگ خونی)
- ناهنجاری شریانی وریدی (ارتباط غیر طبیعی بین شریان ها و وریدها در مغز)
- داروهای رقیق کننده خون
- آسیب سر
روش های درمان
همانطور که گفته شد این عارضه باید بطور اورژانسی تحت درمان قرار بگیرد چراکه تاخیر در فرایند درمان می تواند منجر به تشدید آسیب مغزی و حتی از دست دادن جان بیمار شود.
در مرحله اول پزشک با سی تی اسکن و سایر روش های تشخیص سکته مغزی و نوع آن را تشخیص و درمان را آغاز خواهد کرد.
درمان شامل تجویز داروهای ضد انعقاد یا داروهای کاهنده فشار خون و در صورت نیاز انجام جراحی است.
پس از گذر از فاز حاد بیماری برنامه توانبخشی برای کمک به از بین بدن یا تخفیف عوارض ایجاد شده برای بیمار باید بلافاصله آغاز شود.
توانبخشی سکته مغزی با فیزیوتراپی
بر اساس آمارها بیش از نیمی از مبتلایان به این عارضه دچار درجاتی از مشکلات جسمی و حرکتی همچون ناتوانی در حفظ تعادل ، ناتوانی در راه رفتن بطور صحیح و حتی ناتوانی در انجام فعالیت های شخصی خود می شوند که با راهکارهای توانبخشی همچون فیزیوتراپی می توان به تخفیف آن ها و بهبود شرایط فرد مبتلا کمک کرد.
فیزیوتراپی باید بلافاصله و پس از مرخص شدن بیمار از بیمارستان آغاز شود و تا زمانی که بیمار به سطح مطلوب بهبودی نرسیده بطور مستمر پیگیری شود.
فیزیوتراپی با کمک به بهبود وضعیت بیمار و تخفیف عوارض ناشی از این عارضه مغزی میزان وابستگی فرد به اطرافیان را به حداقل رسانده و نقش موثری در بهبود کیفیت زندگی فرد دارد.
کاردرمانی و گفتاردرمانی نیز از دیگر بخش های برنامه توانبخشی بیماران مبتلا به سکته مغزی هستند که نقش موثری در بهبود وضعیت بیمار پس از آسیب مغزی دارند.
شروع به موقع فیزیوتراپی که سبب بهبود وضعیت حرکتی بیمار می شود نقش زیادی در جلوگیری از عوارضی همچون کوتاهی اندام ها و یا ضعف و بی حسی آن ها خواهد داشت.
فیزیوتراپیست برای ارائه برنامه تمرینی مناسب بیمار ابتدا اقدام به ارزیابی دقیق بیمار و شرایط پیش آمده برای وی کرده و بر اساس شدت عوارض ایجاد شده و همچنین توانایی های خود بیمار برنامه تمرینی منحصر بفردی را تنظیم می کند.
تکنیک های درمان دستی ( منوال تراپی ) در کنار تمرینات ورزشی از موثرترین راهکارهای فیزیوتراپی در توانبخشی مبتلایان به این عارضه مغزی هستند.
تمرینات تقویتی که فیزیوتراپیست برای بیمار در نظر می گیرد نقش موثری در تقویت عضلات ضعیف شده و بازآموزی حرکتی دارد.
بی اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع یکی از عوارض سکته مغزی است که در برخی مبتلایان دیده می شود که با راهکارهای فیزیوتراپی کف لگن می توان به تخفیف آن کمک کرد.
فیزیوتراپیست با آموزش انجام تکنیک های تقویتی عضلات کف لگن و همچنین استفاده از مدالیته هایی همچون بیوفیدبک به بهبود این مشکل ایجاد شده برای بیمار کمک زیادی می کند.
کلمات مرتبط :
فیزیوتراپی سکته مغزی – فیزیوتراپی در سعادت آباد – دکتر فیزیوتراپی – درمان دستی – فیزیوتراپی در غرب تهران