آرتروز و روش های درمان

آرتروز یا استئوآرتریت نوعی بیماری تخریبی و پیشرونده مفصلی اسنت که به دلیل از بین رفتن و تخریب تدریجی غضروف مفصلی رخ می دهد. این بیماری شایع مفصلی که اغلب در افراد میانسال و سالمند رخ می دهد منجر به بروز درد ، التهاب و محدود شدن دامنه حرکات مفصل مبتلا می شود. غضروف بافتی است که دارای خاصیت ارتجاعی بوده و سر استخوان ها در محل مفاصل را پوشانده و از مفاصل در برابر آسیب دیدگی محافظت می کند. وجود غضروف علاوه بر تامین سلامتی استخوان ها و مفاصل در تسهیل حرکات مفصلی نیز ضروری است و آسیب آن منجر به بروز اختلالات حرکتی در مفصل مبتلا می شود. فیزیوتراپی یکی از روشهای موثر در مدیریت علائم آرتروز مفاصل است که در کلینیک فیزیوتراپی در شهرک غرب ارائه می شود.

غضروف ها همچنین نقش مهمی در جذب فشار ها و شوک هایی که به مفصل وارد می شود دارند و از این جهت نیز به سلامت مفاصل کمک می کنند. از بین رفتن غضروف سبب می شود تا استخوان های بجای لغزیدن بر روی هم ساییده شده که این وضعیت علاوه بر ایجاد اختلال در عملکرد مفصل و درد و ناراحتی مفصل سبب ایجاد خارهای استخوانی نیز شده که خود عاملی در تشدید درد و ناراحتی محسوب می شود. این خارهای استخوانی یکی از مهم ترین عوامل ایجاد کننده التهاب در مفصل است.

مفاصل زانو ، لگن ، ستون فقرات و مچ دست بیش از سایر مفاصل بدن به بیماری آرتروز مبتلا می شوند. میزان شیوع آرتروز در بین خانم ها بیش از آقایان است و علت مشخصی برای آن ذکر نشده است. علت اصلی این بیماری تاکنون بطور دقیق مشخص نشده اما آن چه که مشخص است حرکات تکراری مفصل و استفاده بیش از حد از مفصل یکی از مهم ترین عوامل افزایش دهنده ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری و ابتلا به برخی بیماری ها مانند روماتیسم مفصلی ، اختلالات هورمونی و اختلال غده تیروئید نیز ریسک بروز بیماری را افزایش می دهند.

پرهیز از انجام حرکات تکراری مانند خم و راست کردن مفصل ، اجتناب از قرار دادن مفصل در وضعیت تحت فشار ، حفظ وزن در محدوده طبیعی و همچنین داشتن فعالیت بدنی منظم از عواملی هستند که می توانند به پیشگیری از آرتروز کمک کنند.

دلایل ایجاد آرتروز مفاصل

دلایل ایجاد آرتروز مفاصل متفاوت است و بر اساس نوع آرتروز می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و حتی برخی بیماری‌های زمینه‌ای باشد. شناخت این دلایل کمک می‌کند تا بتوانیم از بروز آرتروز پیشگیری کنیم یا روند پیشرفت آن را کاهش دهیم.

عوامل ژنتیکی
برخی افراد به‌دلیل داشتن سابقه خانوادگی و ژنتیک، بیشتر در معرض آرتروز هستند. اگر در خانواده شما پدر، مادر یا خواهر و برادران دچار آرتروز هستند، ممکن است احتمال ابتلا در شما نیز بالاتر باشد. این عامل بیشتر در روماتوئید آرتریت و استئوآرتریت زودرس دیده می‌شود.

سبک زندگی و تغذیه
زندگی کم‌تحرک، مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب، اضافه وزن و چاقی از عوامل مهم ایجاد آرتروز هستند. مفاصل به‌خصوص زانو و ران‌ها وزن بدن را تحمل می‌کنند و افزایش وزن فشار زیادی به مفاصل وارد کرده و باعث تخریب تدریجی آن‌ها می‌شود.

آسیب‌های فیزیکی و استفاده مکرر از مفاصل
افرادی که در مشاغل سنگین فعالیت می‌کنند، ورزشکارانی که حرکات تکراری انجام می‌دهند یا سابقه آسیب مفصلی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند. پارگی منیسک، شکستگی اطراف مفصل یا آسیب به رباط‌ها می‌تواند زمینه‌ساز تخریب مفصل و بروز آرتروز شود.

بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های خودایمنی و نقرس می‌توانند باعث التهاب مفصل و در نهایت بروز آرتروز شوند.

افزایش سن
با افزایش سن، قدرت بازسازی و ترمیم غضروف مفاصل کاهش پیدا می‌کند و خشکی و ساییدگی مفاصل افزایش می‌یابد. به همین دلیل، آرتروز در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است.

علائم عمومی آرتروز مفاصل

علائم آرتروز بر اساس نوع و شدت آن متفاوت است اما علائم مشترکی بین انواع مختلف وجود دارد:

• درد مفصل: که هنگام حرکت یا حتی در استراحت ایجاد می‌شود.
• خشکی مفصل: مخصوصاً صبح‌ها یا بعد از مدتی عدم تحرک.
• تورم مفصل: به دلیل التهاب و تجمع مایع در مفصل.
• کاهش دامنه حرکتی: مفصل سفت شده و به‌راحتی حرکت نمی‌کند.
• صدای مفصل: هنگام حرکت ممکن است صدا بدهد.
• تغییر شکل مفصل: در مراحل پیشرفته، مفصل ممکن است تغییر شکل پیدا کند.

این علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند اما به مرور و با عدم درمان، شدت یافته و باعث محدودیت عملکردی می‌شوند.

روش‌های تشخیص انواع آرتروز

برای تشخیص دقیق نوع آرتروز نیاز به بررسی‌های بالینی و آزمایشگاهی است:

🔹 معاینه بالینی:
پزشک مفصل دردناک را از نظر درد، دامنه حرکتی، تغییر شکل و صدا بررسی می‌کند.

🔹 تصویربرداری:

• رادیوگرافی (X-Ray): بررسی تغییرات استخوانی و فاصله مفصلی.
• MRI: بررسی وضعیت غضروف، رباط‌ها و بافت نرم مفصل.
• سونوگرافی: در موارد خاص جهت بررسی التهاب و تجمع مایع.

🔹 آزمایش خون:
برای تشخیص انواع التهابی مثل روماتوئید آرتریت و نقرس:

• CRP و ESR برای بررسی التهاب
• RF و Anti-CCP برای روماتوئید آرتریت
• سطح اسید اوریک خون برای نقرس

🔹 آسپیراسیون مایع مفصلی:
در موارد شک به آرتروز عفونی، نمونه‌گیری از مایع مفصلی جهت بررسی عفونت یا کریستال‌های اسید اوریک انجام می‌شود.

روشهای درمان

اگرچه تاکنون درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده اما راهکارهایی که در ادامه ذکر خواهیم کرد می توانند در تخفیف علائم بیماری و همچنین کمک به جلوگیری از پیشرفت بیماری موثر باشند.

کاهش سطح فعالیت و استراحت دادن به مفصل مبتلا به آرتروز راهکاری موثر در تسکین درد و ناراحتی های بیمار است.

گرم کردن مفصل مبتلا ، استفاده از بریس های طبی برای کاهش حرکات مفصل درگیر و استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب نیز از جمله راهکارهایی هستند که به کاهش احساس درد و ناراحتی در بیمار کمک می کنند.

فیزیوتراپی یکی از موثرترین روش ها در کمک به بهبود شرایط مبتلایان به آرتروز است. فیزیوتراپی با استفاده از متدها و مدالیته های مختلفی به مبتلایان به این بیماری مفصلی در کاهش مشکلاتشان کمک می کند. تمرینات ورزشی که فیزیوتراپیست با توجه به شرایط فرد مبتلا تنظیم می کند نقش موثری در کاهش سفتی و خشکی مفصل و همچنین افزایش دامنه حرکتی مفصل درگیر دارد. در صورتی که فرد در حین انجام تمرینات دچار درد شد باید سریعا فیزیوتراپیست خود را مطلع کند و انجام تمرینات را نیز متوقف کند.

در صورتی که مفصل مبتلا به آرتروز به حدی دچار تخریب شده باشد که سبب بروز مشکلات عدیده ای برای فرد شده و درد و ناراحتی بیمار با روش های غیرجراحی کاهش نیابد انجام جراحی ( اغلب جراحی تعویض مفصل ) توصیه می شود. پس از جراحی نیز انجام فیزیوتراپی برای بازیابی توانایی های حرکتی مفصل ضروری است.

فیزیوتراپی در مدیریت آرتروز

فیزیوتراپی یک روش درمانی غیر دارویی است که با استفاده از تمرینات فیزیکی، تکنیک‌های دستی و دستگاه‌های درمانی به بهبود عملکرد مفاصل و کاهش درد کمک می‌کند. فیزیوتراپیست‌ ها با بررسی وضعیت بدنی بیمار، برنامه‌ای شخصی‌ سازی شده برای درمان وی ارائه می‌دهند. فیزیوتراپی به دلایل متعددی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای مدیریت و درمان آرتروز به شمار می‌آید.

مزایای فیزیوتراپی

کاهش درد و التهاب
یکی از اهداف اصلی فیزیوتراپی کاهش درد و التهاب در مفاصل است. این امر با استفاده از تکنیک‌های مختلف از جمله ماساژ، الکتروتراپی و تمرینات فیزیکی حاصل می‌شود.

بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری
فیزیوتراپی می‌تواند به افزایش دامنه حرکتی مفاصل کمک کند و انعطاف‌پذیری بدن را بهبود بخشد. این امر باعث می‌شود که فعالیت‌های روزمره با درد کمتری انجام شوند.

تقویت عضلات اطراف مفاصل
فیزیوتراپیست‌ها تمرینات تقویتی را برای بهبود قدرت عضلات اطراف مفاصل تجویز می‌کنند. عضلات قوی‌تر می‌توانند به حفظ پایداری مفاصل و کاهش فشار بر آنها کمک کنند.

انواع تکنیک‌های فیزیوتراپی برای آرتروز

تکنیک‌های مختلفی در فیزیوتراپی برای درمان آرتروز استفاده می‌شوند که هرکدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند.

تمرینات تقویتی
این تمرینات برای تقویت عضلات اطراف مفاصل و بهبود پایداری آنها بسیار مفید هستند.

تمرینات انعطافی
تمرینات انعطافی به افزایش دامنه حرکتی و بهبود انعطاف‌پذیری مفاصل کمک می‌کنند.

درمان‌های حرارتی
استفاده از گرما یا سرما برای کاهش درد و التهاب و تسریع روند بهبود از جمله روش‌های موثر فیزیوتراپی است.

الکتروتراپی
الکتروتراپی با استفاده از جریان‌های الکتریکی خفیف برای کاهش درد و تحریک عضلات به کار می‌رود.

با انجام منظم فیزیوتراپی و رعایت نکات توصیه‌شده توسط فیزیوتراپیست، می‌توان از بازگشت علائم و تشدید آرتروز جلوگیری کرد. تمرینات مستمر و تغییرات سبک زندگی در این مسیر بسیار موثرند.

کلمات مرتبط :

مرکز فیزیوتراپی در بلوار دریا – فیزیوتراپی در میدان کاج – فیزیوتراپی در ونک – مرکز درمان های دستی در غرب تهران