آرتروز زانو عارضه ای است که به دلیل تخریب تدریجی غضروف مفصل زانو رخ داده و احتمال بروز آن با افزایش سن بالاتر می رود به همین دلیل شیوع آن در افراد میانسال و سالمند بیش از سایر افراد است. زانودرد، التهاب و تورم مفصل و همچنین محدود شدن دامنه حرکات مفصل زانو از مهم ترین علائم این بیماری هستند. حرکات تکراری مفصل و خم و راست شدن مکرر آن و تخریب غضروف مفصلی در اثر افزایش سن از مهم ترین دلایل افزایش دهنده خطر بروز آرتروز زانو هستند. وارد شدن فشار ناشی از وزن بر روی مفصل زانو نیز یکی از عواملی است که ریسک بروز آرتروز زانو را نسبت به آرتروز دیگر مفاصل بدن بیشتر کرده است و افراد چاق نیز به همین دلیل بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری مفصلی قرار دارند.
زانو یکی از شایع‌ترین مفاصلی است که تحت تأثیر آرتروز (OA) قرار می‌گیرد و می‌تواند بر تحرک، کیفیت زندگی و معیشت فرد تأثیر بگذارد. درد، تورم و سفتی ناشی از آسیب و از دست دادن غضروف می تواند حتی راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها را دشوار کند و اگر شغلی دارید که باید روی پاهای خود باشید و حرکت کنید، بدتر شدن آرتروز زانو آن را دشوار یا غیرممکن می کند.
این بیماری سبب اختلال در عملکرد زانو و ناتوانی در راه رفتن و انجام فعالیت های روزمره می شود. تخریب تدریجی غضروف و از بین رفتن آن موجی می شود تا استخوان ها بر روی هم ساییده شوند در این شرایط زمینه برای ایجاد خارهای استخوانی در مفصل فراهم می شود.غضروف ها علاوه بر تسهیل حرکات مفصلی نقش مهمی در جذب شوک و فشارهای وارده به مفصل در حین حرکت و راه رفتن دارند و در نبود آن ها احتمال آسیب پذیری مفصل افزایش می یابد.
علائم آرتروز زانو
- درد: حرکت باعث درد می شود. گاهی اوقات هنگام نشستن زانو درد می کند.
- سفتی: زانوهای شما ممکن است اول صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت سفت شوند.
- از دست دادن حرکت: با گذشت زمان، ممکن است توانایی خم شدن و صاف کردن زانوی خود را تا آخر از دست بدهید.
- بی ثباتی: زانوی شما ممکن است «بیرون بیاید» یا کمانش کند، یا احساس کنید که ممکن است.
- قفل کردن: زانو ممکن است قفل یا بچسبد.
- تورم: ممکن است زانوی شما در اطراف یا یک طرف پف کند.
- تغییر شکل مفصل زانو
- شنیده شدن صدای سایش استخوان ها هنگام حرکت
دلایل آرتروز زانو
سن: استئوآرتریت ممکن است در هر زمانی از زندگی رخ دهد، اما در افراد مسن بیشتر شایع است.
جنسیت: زنان بیشتر از مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند.
چاقی: اضافه وزن به زانوهای شما فشار می آورد. سلول های چربی همچنین پروتئین هایی می سازند که می توانند باعث التهاب در مفاصل و اطراف آن شوند.
آسیب ها: هر گونه آسیب زانو، حتی آسیب های قدیمی، می تواند منجر به OA زانو شود.
استرس مکرر: استرس مکرر بر روی زانو ناشی از کار یا ورزش می تواند خطر ابتلا به OA را افزایش دهد.
ژنتیک: شما می توانید تمایل به ایجاد OA را به ارث ببرید.
ناهنجاری های استخوانی: اگر استخوان ها یا مفاصل شما کج است، در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
برخی از بیماری های متابولیک: دیابت و هموکروماتوز، وضعیتی که در آن خون شما آهن زیادی دارد، با OA مرتبط است.
روش های درمان
پزشک برای تشخیص آرتروز زانو و بررسی شدت تخریب غضروف مفصلی علاوه بر معاینه فیزیکی از روش های تصویربرداری ام آر آی و رادیوگرافی استفاده می کند.
اصلاح سبک زندگی ، کاهش وزن ، به حداقل رساندن فعالیت های سنگین ، عدم استفاده از پله ، جایگزین کردن توالت فرنگی به جای توالت ایرانی و استفاده از وسایل کمکی همچون عصا و واکر در تخفیف علائم و عوارض ایجاد شده برای بیمار و همچنین پیشرفت آرتروز زانو بسیار موثرند.
گرم کردن زانو با کمپرس گرم سبب افزایش جریان خون در مفصل آسیب دیده شده و علاوه بر تسکین درد به بهبود دامنه حرکتی زانو نیز کمک زیادی می کند.
برای تسکین درد و التهاب زانو استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه همچون ایبوپروفن موثر است.
فیزیوتراپی زانو بهترین روش در تخفیف علائم و عوارض ایجاد شده برای بیمار دارد که با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی در سعادت آباد می توانید از آن بهره مند شوید.
تمرینات کششی فیزیوتراپی انعطاف پذیری و دامنه حرکتی زانو را افزایش داده و تمرینات تقویتی نیز به تقویت عضلات زانو کمک می کنند.
فیزیوتراپیست علاوه بر تنظیم برنامه تمرینی برای بیمار از تکنیک های درمان دستی ، الکتروتراپی ، سوزن خشک و لیزر پرتوان نیز برای کمک به بهبود شرایط بیمار بهره می برد.
در صورتی که آرتروز سبب تخریب کامل غضروف مفصلی شده باشد جراحی تعویض مفصل زانو انجام خواهد گرفت.
نقش فیزیوتراپی در درمان آرتروز زانو
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌های غیرجراحی برای کاهش درد، بهبود عملکرد زانو و پیشگیری از پیشرفت بیماری است. هدف فیزیوتراپی در آرتروز زانو عبارت است از:
- کاهش درد و التهاب
- افزایش قدرت عضلات اطراف زانو
- بهبود انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی
- اصلاح الگوی حرکتی برای جلوگیری از آسیب بیشتر
فواید فیزیوتراپی در آرتروز زانو
۱. کاهش درد و التهاب
استفاده از تکنیک‌های دستی (Manual Therapy) برای بهبود جریان خون و کاهش فشار روی مفصل
استفاده از دستگاه‌هایی مثل اولتراسوند، لیزر پرتوان و TENS برای تسکین درد و کاهش التهاب
آموزش وضعیت‌های صحیح نشستن، ایستادن و راه رفتن برای کاهش فشار روی زانو
۲. تقویت عضلات اطراف زانو
تمرینات مخصوص برای تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات لگن
عضلات قوی‌تر می‌توانند فشار بیشتری را تحمل کنند و بار کمتری روی مفصل زانو بیفتد
کاهش احتمال لنگیدن و ایجاد مشکلات ثانویه در کمر یا مفصل ران
۳. بهبود دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری
انجام حرکات کششی ملایم برای جلوگیری از خشکی مفصل
تمرینات کنترل‌شده برای بازگرداندن حرکت طبیعی زانو
کمک به جلوگیری از محدود شدن کامل حرکت در مراحل پیشرفته آرتروز
۴. آموزش و اصلاح الگوی حرکتی
آموزش نحوه صحیح بالا و پایین رفتن از پله‌ها
آموزش روش‌های بلند کردن اجسام بدون فشار بر زانو
اصلاح نحوه راه رفتن برای توزیع صحیح وزن بدن
۵. پیشگیری از پیشرفت بیماری
افزایش پایداری مفصل با تمرینات تخصصی
کاهش سایش غضروف با بهبود تعادل و کنترل بدن
پیشگیری از جراحی یا به تأخیر انداختن آن
۶. بهبود کیفیت زندگی
بازگشت به فعالیت‌های روزمره بدون درد یا با درد کمتر
افزایش اعتمادبه‌نفس در حرکت و کاهش ترس از آسیب
امکان ادامه فعالیت‌های ورزشی سبک مثل شنا یا دوچرخه‌سواری
نکته مهم: فیزیوتراپی در آرتروز زانو باید شخصی‌سازی شود. یعنی برنامه درمانی هر بیمار باید بر اساس شدت بیماری، میزان درد، سن و سبک زندگی او طراحی شود.
کلمات مرتبط :
دکتر ایمان کمالی حکیم – فیزیوتراپی زانو – فیزیوتراپی در سعادت آباد – فیزیوتراپی در میدان کاج – فیزیوتراپی در بهرود
