سرخوردگی مهره های کمر یا اسپوندیلولیستزیس یک بیماری ستون فقرات است که در آن یکی از مهره ها از جای خود بر روی مهره زیر آن می لغزد. این ناهماهنگی می‌تواند در هر جایی از ستون فقرات رخ دهد، اما بیشتر در ناحیه کمر دیده می‌شود. شدت لغزش می تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد و ممکن است منجر به ناراحتی قابل توجه و اختلال عملکردی شود. کمردرد یکی از مهم ترین علائم این بیماری است.
عوامل متعددی می توانند در ایجاد اسپوندیلولیستزیس در مهره های کمری نقش داشته باشند، از جمله:
- نقایص مادرزادی: برخی از افراد با نقصی در قسمتی از مهره به نام pars interarticularis متولد می شوند که آنها را مستعد لغزش می کند.
- تغییرات دژنراتیو: ساییدگی و پارگی ناشی از افزایش سن در ستون فقرات می تواند منجر به اسپوندیلولیستزیس شود که اغلب در افراد مسن به دلیل تجزیه دیسک ها و مفاصل ستون فقرات دیده می شود.
- تروما: صدمات حاد یا فشارهای مکرر بر روی کمر می تواند باعث لغزش مهره شود.
- شرایط پاتولوژیک: بیماری هایی که استخوان را تحت تأثیر قرار می دهند، مانند پوکی استخوان یا تومورها، می توانند مهره ها را ضعیف کرده و منجر به لغزش شوند.
- تغییرات پس از جراحی: گاهی اوقات، جراحی قبلی ستون فقرات می تواند خطر بروز اسپوندیلولیستزیس را افزایش دهد.
علائم سرخوردگی مهره های کمر
علائم اسپوندیلولیستزی کمری می تواند بسیار متفاوت باشد، از بدون علامت تا ایجاد درد و ناتوانی شدید. علائم رایج عبارتند از:
کمردردی که ممکن است به باسن و پاها سرایت کند.
سفتی و محدودیت دامنه حرکتی در ناحیه کمر.
دردی که با فعالیت بدتر می شود، به ویژه خم شدن، بلند کردن یا چرخش.
اسپاسم عضلانی و گرفتگی عضلات همسترینگ.
علائم عصبی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در پاها (در صورت فشرده شدن عصب).
تشخیص اسپوندیلولیستزیس معمولاً شامل ترکیبی از ارزیابی بالینی و مطالعات تصویربرداری است. مراحل اصلی تشخیصی عبارتند از:
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: شرح حال کامل و معاینه فیزیکی برای ارزیابی علائم، تراز ستون فقرات و عملکرد عصبی.
اشعه ایکس: اشعه ایکس استاندارد ستون فقرات می تواند درجه لغزش مهره ها و هر گونه نقص یا شکستگی مرتبط را نشان دهد.
ام آر آی یا سی تی اسکن: این تکنیک های تصویربرداری نماهای دقیقی از ساختارهای ستون فقرات، از جمله دیسک ها، اعصاب و بافت های نرم، برای ارزیابی وسعت بیماری و رد سایر علل علائم ارائه می دهند.
روشهای درمان سرخوردگی مهره های کمر
گزینه های درمانی اسپوندیلولیستزی کمری به شدت بیماری و علائم تجربه شده بستگی دارد. آنها از اقدامات محافظه کارانه تا مداخله جراحی را شامل می شوند:
درمان های محافظه کارانه:
فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی و کششی برای بهبود انعطاف پذیری، حمایت از ستون فقرات و کاهش درد.
داروها: مسکن ها، داروهای ضد التهابی و شل کننده های عضلانی برای مدیریت علائم.
بریس: استفاده از بریس پشت برای تثبیت ستون فقرات و محدود کردن حرکت، کاهش درد و جلوگیری از لغزش بیشتر.
اصلاح شیوه زندگی: اصلاح فعالیت، مدیریت وزن و تنظیمات ارگونومیک برای کاهش فشار بر روی کمر.
درمان های جراحی:
جراحی رفع فشار: برداشتن بخشی از استخوان یا بافتی که اعصاب را فشرده می کند تا درد و علائم عصبی را تسکین دهد.
همجوشی ستون فقرات: اتصال مهره های آسیب دیده به یکدیگر برای تثبیت ستون فقرات و جلوگیری از لغزش بیشتر. این ممکن است شامل استفاده از پیوند استخوان و سخت افزار فلزی باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی با هدف کاهش علائم، بهبود عملکرد و افزایش کیفیت کلی زندگی افراد مبتلا، نقش مهمی در مدیریت اسپوندیلولیستزی دارد.
اهداف اولیه فیزیوتراپی در درمان اسپوندیلولیستزیس عبارتند از:
تسکین درد: کاهش درد با روش ها و تکنیک های مختلف.
تثبیت: تقویت عضلات اطراف ستون فقرات برای ارائه حمایت بهتر.
بهبود انعطاف پذیری: افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات و بافت های اطراف آن.
اصلاح وضعیت بدن: بهبود وضعیت بدن برای کاهش استرس بر ستون فقرات.
ترمیم عملکرد: بیمار را قادر می سازد تا به فعالیت های عادی خود بازگردد و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
درمان فیزیوتراپی اسپوندیلولیستزیس اغلب شامل ترکیبی از روش های زیر است:
ماساژ: به کاهش تنش عضلانی و درد کمک می کند.
تحرک: حرکات ملایم برای بهبود دامنه حرکتی و تسکین درد.
تمرینات درمانی:
تقویت هسته: تمریناتی که عضلات شکم و پشت را هدف قرار می دهند تا ستون فقرات را تثبیت کنند.
تمرینات انعطاف پذیری: تمرینات کششی برای بهبود انعطاف پذیری در ستون فقرات کمری و همسترینگ.
ورزش‌های هوازی: فعالیت‌های کم فشار مانند پیاده‌روی یا شنا برای بهبود تناسب اندام کلی بدون وارد کردن فشار بیش از حد به ستون فقرات.
آموزش وضعیت بدن:
مشاوره ارگونومیک: راهنمایی در مورد وضعیت بدنی مناسب و تنظیمات ارگونومیک برای فعالیت های روزانه.
تمرینات پوسچرال: تمریناتی که برای اصلاح و حفظ وضعیت مناسب طراحی شده اند.
الکتروتراپی:
TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست): برای تسکین درد.
اولتراسوند تراپی: برای بهبود بافت و کاهش التهاب.
گرما و سرما درمانی:
بسته های حرارتی: برای شل کردن عضلات و بهبود جریان خون.
بسته های سرد: برای کاهش التهاب و بی حسی درد حاد.
آموزش بیمار:
آموزش به بیمار جنبه حیاتی فیزیوتراپی سرخوردگی مهره های کمر است. به بیماران در مورد ماهیت وضعیت خود، اهمیت پایبندی به برنامه ورزشی و راهکارهایی برای مدیریت درد آموزش داده می شود. تکنیک‌های بلند کردن مناسب، تنظیمات ارگونومیک و اصلاح سبک زندگی نیز برای جلوگیری از تشدید بیشتر وضعیت مورد بحث قرار گرفته‌اند.
